مقاله – کنترل کیفی کود آلی

کنترل کیفی کود آلی

کمپوست یا تولید کود از زباله، به عمل تجزیۀ بیولوژیکی مواد آلی موجود در زباله های فسادپذیر، در شرایط هوازی کنترل شده و تبدیل آن به مواد پایدار، مانند هوموس گفته می شود. آنالیز فیزیکی مواد زائد در شهرهای ایران، نشان داده که تولید کود آلی، بایستی در زمرۀ مهمترین برنامه های مدیریت مواد زائد جامد، قرار گیرد. لذا با توجه به ضرورت تولید کمپوست در ایران، کنترل مراحل تولید کمپوست که شامل ۴ مرحله : ۱-آماده سازی مواد اولیۀ خام، ۲- فرایند تجزیۀ فعال ، ۳- مرحلۀ تثبیت نهایی یا بلوغ ، ۴- کنترل کیفی کود آلی، ذخیره سازی و عرضه به بازار فروش، جهت به دست آوردن محصولی مرغوب با کیفیت بالا می باشد، امری کاملاً ضروری به نظر می رسد.

اقداماتی که جهت کنترل این مراحل انجام می گیرد شامل روشهای خاص نمونه گیری، آنالیزها و بررسی فاکتورهای مهم می باشد که در این مقاله به آن پرداخته شده و نهایتاً اقدامات اصلاحی موجود نیز در هر زمینه، ارائه گشته است.

مقدمه

کمپوست یا تولید کود از زباله، به عمل تجزیه بیولوژیکی مواد آلی موجود در زباله های فسادپذیر در شرایط هوازی و کنترل شده و تبدیل آن به مواد پایدار مانند هوموس گفته می شود. تقریباً در هر نوع زباله، اگر نسبت کربن به نیتروژن و مقدار رطوبت آن، در حد قابل قبول باشد برای تولید کود آلی، مناسب است.

این زباله ها شامل زباله های خانگی (پس از حذف فلزات، شیشه و پلاستیک)، پسماند های غذا، زباله های مزارع و جنگلها، برگها و علفهای چیده شده از پارکها و باغها می باشد. با توجه به مکان تولید زباله و آب و هوای آن، از یک تن زباله، حدود ۲۵۰ کیلوگرم کود آلی، تولید می شود. بازیافت مواد فساد پذیر از طریق تهیه کود از زباله و دسترسی به منابع اقتصادی که از طریق فروش این محصول، حاصل می آید، از مهمترین عوامل توجه شهرداریها به این روش، در سالهای اخیر به شمار می رود. روشهای تولید کود از زباله، از تنوع نسبتاً زیادی برخوردار است. انتخاب روش، به اوضاع خاص هر منطقه، بستگی دارد. تولید کمپوست به عنوان یک شیوه دفع مواد زائد شهری، محسوب می شود. آنالیز فیزیکی مواد زائد جامد در شهرهای ایران، نشان داده که تولید کود آلی و جداسازی کاغذ و پلاستیک (بازیافت ) بایستی در زمرۀ مهمترین برنامه های مدیریت مواد زائد جامد، قرار گیرد. لذا اگر کنترل کیفی تولید کود آلی به دقت انجام گیرد، اهداف اصلی تولید کود از زباله که کاهش حجم و وزن مواد، کاهش انتشار بو و شیرابه و بازیافت منابع با کاهش هزینه های احتمالی هزینه های دفع می باشد، به تحقق خواهد پیوست.

کنترل کیفی مواد اولیه خام

مواد اولیه ای که برای تولید کمپوست به کار می رود باید از جهات زیر تحت کنترل قرار بگیرند:

۱- جداسازی مواد غیر قابل کمپوست
با انجام آنالیز فیزیکی، می توان عناصر معدنی یا مواد غیر قابل تجزیه توسط موجودات زنده مانند فلزات سنگین،شیشه، سنگ، پلاستیک، لاستیک، منسوجات و دیگر مواد بی اثر را از مواد آلی اولیه قابل کمپوست شدن، جدا کرد. برای انجام این کار، مواد را از الک استاندارد ۱٫۴ اینچ عبور می دهند. موادی که از الک عبور نمی کنند مورد آنالیز، قرار نمی گیرند (به جز هنگام تعیین دانسیته تازه مواد )؛ این مواد را بی اثر می نامند. با توجه به این تعریف، مواد دست ساخت، مانند فلزات، پلاستیک، شیشه، سنگها و بریده های چوب، در دستۀ مواد بی اثر قرار می گیرند. ارزش و قیمت کمپوست نهایی قابل فروش، بستگی زیادی به مواد و عناصر موجود در مواد خام ورودی برای استفاده در تولید کمپوست دارد.

۲ – تنظیم نسبت کربن به ازت
محاسبه نسبت کربن به ازت، همراه برخی عوامل دیگر نظیر رطوبت، خردتر بودن مواد و… از نکات اساسی می باشند که باید در مواد اولیه قابل کمپوست شدن، مورد توجه باشند. در ترکیب مواد اولیه، باید به گونه ای عمل نمود تا نسبت کربن به ازت در حد ۲۵ تا ۳۰ و در حد مطلوب تر ۳۰ به ۱ حفظ شود و در نهایت در محصول نهایی به ۱۴ تا ۲۰ تقلیل یابد. برای تنظیم نسبت C/N مخلوط مواد اولیه، دو روش وجود دارد:

– دسترسی به آزمایشگاه و سنجش کربن و ازت مواد اولیه مورد نظر و تعیین نسبت C/N در مخلوط مواد، با در نظر گرفتن نسبت مطلوب C/N و تعیین سهم وزنی هر ماده برای دسترسی به این حد بهینه.
– استفاده از ارقام ارائه شده در جداول منابع مختلف که به صورت نسبت C/N و درصد ازت بیان شده است. بر این اساس می توان سهم هر ماده را در مخلوط معین کرد تا نسبت بهینه حاصل شود.
اگر نسبت کربن به نیتروژن در حد مطلوب نبود، در ابتدای فرایند تولید کمپوست، موادی مانند تراشه چوب، خاک اره، پوست و شاخه و برگ درخت، تفاله های غذایی، پوشال، سبوس غلات و زائدات سبز و غیره، بر حسب نیاز، اضافه می گردد.

۳ – تعیین نسبت خلل و فرج در ارتباط با دانسیته
برای تعیین نسبت خلل و فرج کمپوست، بیشتر از طریق دانسیته گزارش شده، می توان آن را تخمین زد؛ مثلاً بر طبق استانداردهایی که در این زمینه وجود دارد، اگر دانسیته مخلوط مواد، ۴۰۰ پوند بر یارد مکعب باشد، درصد حجم هوای داخل توده، ۸۰ خواهد بود.
در کمپوست فعال، میزان خلل و فرج، باید ۴۰ الی ۶۰ درصد حجم هوا باشد تا از وجود اکسیژن کافی، اطمینان حاصل شود .
همچنین برای تعیین نسبت خلل و فرج، می توان ابتدا حجم مواد جامد در نمونۀ کمپوست را محاسبه کرده و سپس از حجم کمپوست اولیه کم نمود تا حجم کل منافذ خالی کمپوست به دست آید.
اگر درصد خلل و فرج کمپوست کمتر از میزان لازم باشد، می توان برای ایجاد خلل و فرج مناسب در توده مواد و اطمینان از وجود اکسیژن کافی برای میکروارگانیسم های موجود در فرایند کمپوست که در شرایط هوازی فعالیت می کنند، با افزودن مواد حجیم کننده مانند، تراشه چوب، خاک اره، خاکروبه و پوشال، نسبت درصد حجم هوا را تنظیم کرد. بر طبق استانداردها، دانسیته کمتراز ۵۶۰ تا ۶۴۰ کیلوگرم/ مترمکعب ( ۳۵ تا ۴۰ پوندبرفوت مکعب ) برای مخلوط مواد خام کافی است.

۴ – تعیین میزان رطوبت
رطوبت بهینه ۵۰ تا ۶۰ درصد برای شروع فرایند و در طول فرایند باید مهیا باشد.
سه روش برای تعیین رطوبت وجود دارد:
۱- خشک کردن نمونه به مدت ۲۴ ساعت در دمای ۱۰۳ درجه سانتیگراد
۲- استفاده از رطوبت سنج که این رطوبت سنج تا عمق ۹۰ سانتیمتری (حد متوسط توده ) را در هر مکانی که انتخاب کنیم اندازه گیری می کند.
۳- با استفاده از تست فشردگی یا Squeeze test  که روشی تجربی می باشد.

۵ – تعیین میزان مواد آلی
میزان مواد آلی در شروع فرایند باید در حد مناسب، موجود باشد. درصد مواد آلی موجود در زباله های ایران، ۶۵ تا ۷۰ درصد و حتی بیشتر می باشد؛ لذا برای تولید کمپوست مناسب می باشند. مواد آلی فرّار، از خاکستر کردن نمونه کمپوست در کوره به دست می آید. روش کار به این صورت است که ابتدا نمونه در آون در دمای ۱۰۵ درجه سانتیگراد به مدت ۲۴ ساعت، خشک می شود و پس از سرد شدن در دسیکاتور، نمونۀ خشک شده در دمای ۵۰۰ درجه سانتیگراد به مدت یک شب، خاکستر می شود. سپس از طریق فرمول، درصد مواد آلی محاسبه می شود که با تقسیم درصد مواد آلی بر عد ۱٫۸ درصد کربن آلی نیز به دست خواهد آمد.

کنترل حین فرایند
جهت حصول اطمینان از کیفیت و ایمنی کود آلی(تخریب پاتوژنها)، پارامترهایی را باید در طول فرایند تولید کمپوست تحت کنترل قرار داد که به شرح ذیل می باشد:
۱ – تعیین درجه حرارت

در فرایند کمپوست، چون یک فرایند بیولوژیکی هوازی است، حرارت تولید می شود که قادر است در یک زمان معین، پاتوژن ها از جمله باکتریها، ویروسها و تخم انگل ها را از بین ببرد؛ که این تاثیر، بستگی به زمان و درجه حرارت تولیدی دارد. برای تعیین حرارت توده کمپوست، باید از دماسنج ( ترمومتر) ساعتی میله دار که درازای میله آن برای سیستم ویندرو ۶۰ یا ۹۰ سانتیمتر باشد، استفاده کرد. حداقل ۲ مکان از توده کمپوست را به عمق تقریبی ۳۰ و ۹۰ سانتیمتر انتخاب کرده و دماسنج را در این فواصل نگاه داشته و بعد از ثابت شدن درجه ترمومتر، دما را قرائت می کنیم .
در برخی منابع، نقاط مناسب جهت اندازه گیری دما را، یک چهارم از سطح توده، یک چهارم از کف توده و مرکز توده در نظر می گیرند.

دما در توده کمپوست در ۳ فاز دمایی ۱- مزوفیلیک اولیه با دمای ۲۰ تا ۴۰ درجه سانتیگراد ۲- فاز ترموفیلیک با دمای ۴۰ تا ۶۰ درجه سانتیگراد و حد بهینه ۵۵ تا ۶۰ درجه و ۳- فاز مزوفیلیک انتهایی یا مرحله بلوغ با دمای کمتر از ۴۰ درجه سانتیگراد می باشد. بیشترین میزان تجزیه در فاز ترموفیلیک انجام می گردد. درطی این مرحله، دما به علت کمبود اکسیژن ممکن است افت کند که در این صورت زیر و رو کردن مواد به منظور تهیه اکسیژن تازه، باعث ادامه مرحله فعال می شود. درجه حرارت بیش از ۶۵ درجه سانتیگراد، باعث مرگ میکروبهای مفید و توقف این مرحله و از دست رفتن نیتروژن بیشتر در طی فرایند می شود. زیر و رو کردن توده، باعث خنک شدن آن شده و مانع رسیدن دما به این حد می گردد. دمای کمتر از ۴۰ درجه سانتیگراد نیز باعث کندی فرایند می گردد. برای تأمین دمای مورد نیاز در توده در فصل زمستان، توده های انباشته تر، حرارت کمتری را از دست می دهند چون مانند عایق عمل می کنند. در فصول گرم نیز، با کم کردن انباشتگی توده، میتوان از بالا رفتن بیش از حد دمای توده کمپوست جلوگیری کرد.

۲ – تعیین رطوبت
رطوبت مطابق با یکی از روشهای ذکر شده در قسمت مواد اولیه خام تعیین می گردد. بعد از تعیین رطوبت، اگر میزان آن در حین فرایند، نزدیک ۳۰ درصد باشد، این میزان باعث کند شدن فرایند می شود و اگر میزان آن بیشتر از ۶۵ درصد باشد، باعث مسدود شدن خلل و فرج و فضاهای کمپوست شده وعدم گردش هوا، فرایند را به سمت بی هوازی شدن و نهایتاً، تولید بوی نا مطلوب پیش می برد. در صورت کم شدن رطوبت، با اضافه کردن مقداری آب و به هم زدن مواد، یا با استفاده از مواد مرطوب مانند زائدات سبزیها ومیوه ها، شرایط توده بهبود می یابد. توده خیلی مرطوب را نیز با زیر و رو کردن به حد کافی به طوری که باعث سرد شدن توده و کند شدن فرایند نگردد یا با افزودن مواد حجیم وخشک با نسبت کربن بالا مانند تراشه چوب، کاه یا پوشال، علف خشک، یونجه، خرده کاغذ، خاک اره و برگ، تنظیم می گردد. همچنین می توان در فصول بارانی جهت جلوگیری از رطوبت بیش از حد، از پوشش های نایلونی بر روی توده، استفاده کرد.

۳ -تعیین فلزات سنگین
از عوامل مهم وتعیین کننده کیفیت کمپوست، فلزات سنگین هستند که بیشتر در فاضلاب ها، لجن فاضلاب و کمپوست زباله شهرهای بزرگ و صنعتی مشاهده می شوند. فلزات سنگین شامل آرسنیک، سرب، جیوه، کروم و غیره می باشندکه همگی توسط دستگاه اسپکتروفتومتریک و در طول موجهای مختلف مناسب هر فلز، اندازه گیری می شوند .

۴ – تعیین مواد مغذی
آنالیز مواد مغذی با توجه به مواد اولیه به کار رفته در توده کمپوست و با در نظر گرفتن نوع استفاده کمپوست نهایی انجام می گردد. وجود مواد مغذی در توده کمپوست از دو نظر حائز اهمیت است: یکی از نظر رشد ارگانیسمهایی که در تجزیه موادکمپوست شونده لازم اند و دیگری ارزش کودی محصول نهایی. از میان مواد مغذی، کربن، نیتروژن، فسفر، پتاسیم، کلسیم، آهن و منگنز از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند.

روش تعیین پتاسیم با اسپکتروفتومتر، روش تعیین فسفر، کلسیم، منیزیم، مس، آهن، منگنز، روی و غیره از طریق جذب اتمی شعله ای و فسفر نیزبه چند روش کالریمتری، عصاره گیری خشک و… تعیین می شود.

۵ – تعیین میزان نمک یا هدایت الکتریکی  (EC)
میزان نمک موجود در توده کمپوست، از طریق اندازه گیری هدایت الکتریکی آن، تعیین می شود. روش کار به این صورت است که نمونه خشک شده را از الک ۲میلی متری عبور داده و به نسبت ۱:۲ و ۱:۵ با آب مقطر مخلوط می کنیم و درب ظرف را می بندیم. پس از ۲۴ ساعت با کاغذ واتمن شماره ۴۲ مخلوط، را صاف می کنیم. دستگاه هدایت سنج را با محلول ۰٫۱ نرمال کلرید پتاسیم و دمای نمونه کالیبره کرده و در نهایت مقدارهدایت الکتریکی نمونه را قرائت میکنیم .
مقادیر کم شوری(کمتر از ۲)، برای کمپوست های استفاده شده در خاک گلدان مناسب می باشد. گر چه در برخی موارد، مقادیر شوری در کمپوستهای تازه، بسته به نوع مصرف آن، در محدودۀ ۳ تا ۱۰ و بالاتر، قابل قبول می باشد.

۶ – تعیین اسیدیته یا قلیائیت (pH)
میکروارگانیسمها در pH های متفاوت ( ۸-۵٫۵ ) می توانند فعالیت کنند.کنترل مقدار pH باعث فراهم کردن زمینه رشد و فعالیت باکتری می شود. روش تعیین ph به این صورت است که از نمونه خشک شده و از الک ۲میلی متری رد شده، نسبت ۱:۵ یا ۱:۱۰ با آب مقطر در ظرف پلاستیکی درست می کنیم؛
( ۲۰ گرم نمونه ± ۱۰۰ cc  آب مقطر ) درب ظرف را می بندیم و به مدت ۲۴ ساعت به حال خود رها می کنیم. سپس بوسیله محلول بافر دستگاه pH متر را کالیبره کرده و میزان pH نمونه را تعیین می کنیم . هوادهی و زیر و رو کردن توده، افزودن آهک به منظور بالا بردن pH و افزودن سولفور به منظور پائین آوردن آن( از دو مورد اخیر در موارد ضروری استفاده می شود)، از اقدامات کنترلی برای تنظیم pH میباشد.

۷ – تعیین پاتوژنها
جهت اطمینان از تخریب پاتوژنهای بیماریزا و علفهای هرز موجود در کمپوست، متناسب با نوع روش تولید کمپوست و مدت زمان مورد نیاز جهت حفظ دما، استانداردهای مختلفی وجود دارد. درشهرهای ایران، چون بیشتر از روش ویندرو برای تولید کمپوست استفاده می شود؛ دما بایستی در حدود ۵۵ درجه سانتیگراد یا بالاتر در مدت حداقل دو هفته حفظ شود و در این مدت نیز حداقل ۵ نوبت، هوادهی انجام گردد . نهایتاً پایش پاتوژنهایی از جمله کلیفرم کل و کلیفرم مدفوعی با روش تخمیر چند لوله ای، تشخیص آلودگیهای انگلی از طریق تخم و لارو آنها، تعیین سالمونلا و موارد دیگر تحت شرایط آزمایشگاهی انجام می گردد و مقادیر به دست آمده با استانداردهایی که در این زمینه وجود دارد بررسی شده و اقدامات اصلاحی لازم انجام می گردد .

کنترل کیفی مرحله تثبیت یا بلوغ کمپوست

انجام فقط یک آزمایش جهت ارزیابی بلوغ کمپوست، خطاهایی را به دنبال خواهد داشت. روشهای رسپیرومتریک (ارزیابی تنفسی ) نسبت به شاخصهایی مانند میزان رطوبت یا شرایط بی هوازی نمونه، حساسیت زیادی نشان میدهد .
آنالیزهای متعددی در این زمینه انجام می گیرند که از میان آنها می توان به ۱- تعیین اکسیژن مصرفی، ۲- تعیین میزان دی اکسید کربن آزاد شده، ۳- آزمایش خود گرمایی دوّار و غیره اشاره کرد. در ادامه مطلب، طریقه پایش دی اکسید کربن آزاد شده ارائه می گردد.

سنجش میزان آزاد شدن دی اکسید کربن یا میزان تنفس سلولی انجام شده
میزان آزاد شدن دی اکسید کربن با اندازه گیری مقدار CO2 مصرفی توسط میکروارگانیسم ها در کمپوست به دست می آید که بیانگر پتانسیل فعالیت بیولوژیک است. مقدار زیاد CO2 تولیدی توسط میکروارگانیسم ها، بیانگر تثبیت کمتر توده کمپوست می باشد .
روشهای مختلفی برای تعیین CO2 کمپوست وجود دارد؛ یکی از این روشها، سنجش CO2 کمپوست رسیده، بر اساس آنالیز سلویتا می باشد. در این آنالیز علاوه بر CO2 مقدار NH3
(آمونیاک) را نیز، می توان تعیین کرد.

برای انجام این آنالیز، مقدار ۱ لیتر نمونه کمپوستی که به خوبی مخلوط شده باشد جمع آوری میگردد؛ در صورت وجود اجزاء غیر قابل کمپوست شدن مانند سنگ، پلاستیک و غیره، الک می گردد. سپس میزان رطوبت آن از طریق تست به هم فشردگی Squeeze test تنظیم می شود و به مدت ۲۴ ساعت به حال خود رها می شود تا رطوبت در تمام نمونه به حالت تعادل برسد. بعد از این مدت، جار شیشه ای مخصوص آنالیز، تا خط نشانه ظرف از نمونه پر می شود؛ وزن کل نمونه باید ۵۰ گرم باشد. پادل های مربوط به دی اکسید کربن و آمونیاک، در داخل نمونه کمپوست در جار قرار می گیرد. پادل ها به مدت ۴ ساعت در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد در داخل نمونه باقی می مانند. بعد از این مدت، پادل ها را برداشته و رنگ آنها با نمودار رنگ استاندارد مربوطه مقایسه می شود.
درجه رنگ به دست آمده، مطابق با جدولی که در این زمینه وجود دارد، بررسی می شود و میزان  NH و ۳ CO تخمین زده می شود و بر اساس این تخمین، درجه رسیدگی کمپوست مشخص می شود.

با تعیین میزان نسبت کربن به نیتروژن نیز، می توان میزان تجزیه شدن کمپوست را ارزیابی کرد. هرگاه که مقدار نسبت کربن به نیتروژن به ۱۷ یا کمتر برسد، محصول تثبیت شده می باشد مگر اینکه مواد چوبی زبر در کمپوست وجود داشته باشد که در این صورت باید، نوع غربال کردن در آزمایشگاه بررسی شود.

کنترل کیفی محصول نهایی و فراوری کود آلی

برای اثبات اینکه کمپوست، برای استفاده مناسب می باشد یا نه، باید آنالیز سمیّت انجام گردد. هرچه کود رسیده تر و بالغ تر باشد، میزان فیتوتوکسین ها کمتر و در نتیجه تعداد بیشتری بذر، جوانه می زند و در واقع کیفیت کود تولیدی بیشتراست . برای تعیین میزان فیتوتوکسین ها، آزمونهای مختلفی انجام می گردد. از جمله این آزمونها می توان به -۱ جوانه زدن گیاه درعصاره های کمپوست ۲- جوانه زدن گیاه در کمپوست و ۳- رشد گیاه درکمپوست اشاره کرد که در ادامه، یکی از این آزمونها ارائه می گردد.

آزمون جوانه زنی و رشد گیاه
این آزمون جهت ارزیابی کیفیت کمپوست و فهمیدن این مسئله که آیا هنگام افزودن کمپوست به خاک، مواد مغذی مورد نیاز برای رشد گیاه فراهم می شود یا نه انجام می گردد.
ابتدا مخلوط کمپوست و آب مقطر (به نسبت ۱:۵ ) به مدت ۲ ساعت در دستگاه مخلوط کن قرار داده و سپس مواد معلق آن توسط کاغذ صافی گرفته می شود. عصاره بدست آمده در پتری دیش ریخته شده و ۲۵ عدد بذر تره تیزک به آن اضافه می گردد. با شمارش تعداد بذر جوانه زده پس از ۲۴ ساعت، درصد جوانه زنی مشخص می شود. البته بهتراست . مراحل فوق در انکوباتور در دمای ۲۸ درجه سانتیگراد و در مدت ۶ روزانجام شود .
همچنین کیفیت محصول نهایی، بستگی به خصوصیات و شاخصهای میکروبی، شیمیایی و فیزیکی مواد دارد. بیشترین شاخصهای مطلوب که تحت کنترل قرار می گیرد عبارتند از:
۱ – بلوغ و رسیده شدن کمپوست، به طور مناسب انجام شده باشد؛
۲ – مقدار مواد آلی به حد کافی موجود باشد؛
۳ – عدم وجود علفهای هرز زنده، ارگانیسم های بیماریزا و مواد غیر قابل کمپوست مانند خرده شیشه، پلاستیک و فلز؛
۴- pH مناسب برای استفاده نهایی (معمولاً بین ۶ تا ۷٫۸ ).
۵ – وجود مواد مغذی قابل دسترس (مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم). کمپوست تثبیت شده حاوی مواد مغذی مناسب برای رشد گیاه و حاصلخیزی خاک می باشد. از این جهت در تعیین مشخص شدن زمان بلوغ و رسیدن کمپوست، ارزیابی میزان رشدگیاه و جوانه زدن آن، شاخص مهمی در این زمینه است؛
۶ – میزان کم یا غیر قابل شناسایی فلزات سنگین و ترکیبات آلی سمی، حشره کشها و مواد دارویی؛
۷ – غلظت کم نمکهای محلول؛
۸- ذرات یکنواخت با اندازۀ کمتر از ۱٫۲ اینچ .
۹ – رنگ تیره و بوی خاکی؛
۱۰ – مقدار رطوبت، کمتر از ۵۰ درصد.

روشی نیز برای تشخیص درجه کیفیت کود آلی، به کار می رود که به طریق زیر می باشد:
– درآزمون نظری، عملاً، خوب پوسیده شدن مواد را ببینیم؛
– با مرطوب کردن مجدد کود، بوی نامطبوعی ایجاد نشود؛
– پس از مرطوب کردن کل توده، اگر پس از یکی دو روز، دمای توده بالا نرود یعنی میکروبها فعال نیستند و این نشان دهنده این است که کود رسیده است؛
-کود رسیده، بوی لایه بالایی خاک جنگل (هوموس کف) را می دهد .
اگر کمپوست تولید شده بلافاصله استفاده نمی گردد، بایستی با رطوبت کمتر از ۳۵ درصد نگهداری شود. جهت حفظ این رطوبت، می توان کمپوست را بر سطحی پخش نمود تا از ادامه تجزیه مواد در طی مدت نگهداری، جلوگیری شود.
در اکثر مصارف مختلف کمپوست، رطوبت بهینه آن باید ما بین ۳۵ الی ۴۰ درصد باشد. رطوبت کمتر از این مقدار، باعث پودری شدن (خاکی شدن) کمپوست شده و آن را بی ارزش می سازد. اگر کمپوست با رطوبت بیشتر از ۳۵ درصد در کیسه نگهداری شود باعث تولید کپک و ایجاد شرایط بی هوازی می گردد. بهتر است قبل از مصرف کود، آنرا به مدت ۶ ماه در جایی انباشته و سپس آنرا مصرف کنیم تا کیفیت بهتری پیدا کند.

نتیجه گیری

جهت حصول اطمینان از کیفیت و ایمنی کود آلی، پارامترهایی در طول فرایند کمپوست تحت کنترل قرار میگیرند؛ این پارامترها بر اساس آنالیزهای فیزیکی، شیمیایی و میکروبی، از ابتدا تا انتهای فرایند و مطابق با استانداردها ، بررسی می شوند.

منبع:
سازمان بازیافت و تبدیل مواد شهرداری اصفهان